آزمون های روان سنجی

شخصیت، هوش و …         

روان سنجی یا Psychometricsچیست ؟

اگربتوانید آنچه را درباره اش صحبت می کنید ،اندازه بگیرید وآن را به صورت کمی بیان کنید ، می توانید مدعی باشید که در باره آن چیزی می دانید ،وگرنه دانش شما درباره آن اندک و نارسا است. “لرد کلوین (Lord Kelvin)

در روان شناسی به مجموعه شیوه هایی که به روان شناس کمک می کند تا پدیده های روانی انسان را از حالت کیفی به حالت کمی (عددی) در آورد ؛اصطلاحاً روان سنجی (Psychometrics) می گویند. به واقع روان سنجی در معنای محدود کلمه بهره گیری از آزمونهای روانی برای اندازه گیری پدیده های روانی است. این رشته که در ایران یکی از گرایش‌های روانشناسی در دوره ارشد است و کمترین تعداد پذیرش دانشجو را دارا می باشد‌.البته داشتن سواد غنی در مورد روانشناسی و آشنایی خوب با فلسفه علم ، علاوه بر تسلط داشتن بر ریاضیات و آمار باعث شده‌است که دانشجویان به این رشته کمتر علاقه مند باشند.چرا که نیاز به بنیه قوی در دو علم آمار و روانشناسی شرط موفقیت در این رشته محسوب می‌شود .روان سنجی در آمریکا به رشته روانشناسی کمی (QUANTITATIVE PSYCHOLOGY) بیشتر معروف است.این رشته به عبارتی با روش شناسی پژوهش در علوم رفتاری و اجتماعی سروکاردارد واینکه چگونه می‌توان فعالیت‌های پژوهشی را در راستای علم ناب و کمتر سوگیرانه در روانشناسی و علوم تربیتی سوق داد.اهمیت روانسنجی در این است که وسایل علمی لازم را برای این
شناخت وطبقه بندی در اختیار جامعه و متخصصان قرار می دهد.

کاربرد های روان سنجی

• پیش بینی (Prediction): افراد بتوانند میزان موفقیت خود را در آینده در زمینه معینی نظیر پیشرفت تحصیلی یا شغلی پیش بینی کنند. روان سنجی برای اندازه گیری توانایی پیشرفت تحصیلی و سایر ویژگیهای افراد بکار می رود. در واقع پیش بینی بر داده های کمی معتبرتر و دقیقتر از تفکر واهی است.
• گزینش و انتخاب (Selection): در موسسات و سازمان ها آزمونها ی روان سنجی برای گزینش مناسب افراد مورد استفاده قرار می گیرند.
• طبقه بندی (Classification): طبقه بندی عبارت است از گروه بندی افراد براساس تقسیمات منطقی. طبقه بندی مستلزم آن است که معلوم شود یک فرد خاص در چه گروهی جای داده شود و یا براساس چه روشی مورد آموزش یا درمان قرار گیرد. روان سنجی ابزار و وسایل لازم را برای طبقه بندی افراد فراهم می کند.
• ارزشیابی (Evaluation): ابزارهای روان سنجی به منظور قضاوت و ارزشیابی در مورد برنامه ها، روش ها، تدابیر درمانی و میزان پیشرفت بیماران و نیز بررسی روشهای نوین درمانی مورد استفاده قرار می گیرند.

کارشناس ارشد روان‌سنجی می‌تواند به اجرای آزمون‌‌های روانی – تشخیصی، سنجش هوش، ویژگی‌‌های شخصیتی، آسیب‌های مغزی، کم توانایی های ذهنی،و… پرداخته به ارزیابی درامر آموزش ، مشغول گشته و به عنوان یکی از اعضا تیم درمان در کلینیک‌‌های روان شناختی مشغول به ارائه خدمت شود .و البته تسلط داشتن به نرم افزارهای آماری مختلف نظیر SPSS، LISREL، BILOG، MULTILOG، SASو سایر نرم افزارها برای انجام دقیق تحلیل‌های آماری دراین رشته ضروری است .

دسته بندی مقالات

آزمون یا تست روان‌شناسی چیست؟

آزمون‌های روانی یا تست روان‌شناسی، روش‌هایی استاندارد برای گردآوری داده‌ها و اطلاعات درباره‌ی افراد هستند که بیش‌تر به شیوه‌ی پرسش‌نامه‌ی نوشتاری در دسترس روان‌شناسان قرار می‌گیرند. نکته‌ای که همین‌جا باید به آن توجه داشته باشیم این است که افراد عادی و کسانی که دانش‌آموخته‌ی روان‌شناسی نیستند اجازه‌ی دسترسی و خرید این آزمون‌ها را ندارند. چون اگر آزمونی به صورت فراگیر در دسترس مردم قرار گیرد و نتایج آن برای مردم آشکار و روشن شود آن آزمون ارزش علمی خود را از دست می‌دهد و نمی‌توان به نتیجه‌ی آن اعتماد داشت.

آزمون‌های روان‌‌شناسی را به شیوه‌ی گفتاری و شفاهی یا کامپیوتری نیز می‌توان به انجام رساند در هر صورت درمانجو باید به یک سری پرسش‌ها یا محرک‌ها پاسخ دهد سنجش و بررسی این پاسخ‌ها نتیجه‌ی آزمون را نشان می‌دهد. آزمون‌های روانی را نباید با گفت‌و‌گو یا مصاحبه‌ی بالینی یکی دانست. آزمون‌های روانی رایج‌ترین گونه‌ی سنجش در روان‌شناسی بالینی و بسیار استاندارد شده‌تر از مصاحبه هستند. این آزمون‌ها چند ویژگی دارند.

ویژگی‌های آزمون‌های روان‌شناسی

۱- معمولا درمانجو را از نظر یک یا چند ویژگی مشخص مورد سنجش قرار می‌دهند. برای نمونه به سنجش اضطراب، افسردگی یا استرس می‌پردازند.

۲- معمولا یک سیستم پرسش و پاسخ علمی و بر پایه‌ی دانش آمار دارند. پس این آزمون‌ها از نظر شیوه‌ی چینش پرسش‌ها، پاسخ‌دهی، نمره‌گذاری و نتیجه‌گیری بسیار پیشرفته و علمی هستند.

۳- هنگامی که داده‌ها و اطلاعات از شرکت‌کنندگان در آزمون به دست می‌آید می‌توان هنجار آماری آزمون‌های روانی را تنظیم کرد. به این کار استانداردسازی یا هنجاریابی گفته می‌شود.

استانداردسازی یا هنجاریابی فرآیندی است که به کمک آن مجموعه‌ای از استانداردها یا هنجارها برای یک ابزار سنجشی مشخص و معین می‌شود تا اطمینان حاصل شود که در اندازه‌گیری‌های گوناگون از آن ابزار همیشه به یک شکل بهره گرفته می‌شود.

استانداردسازی به این معناست که روان‌شناس بالینی می‌تواند از نمره‌ی درمانجو در یک آزمون بهره‌برداری کند تا پیش بینی کند که آیا درمانجو معیارهای لازم برای ابتلا به یک اختلال روانی را دارد یا نه. برای نمونه از نمره‌ی درمانجو در آزمون پرسش‌نامه‌ی روان‌شناسی فکری و عملی کلارک-بک می‌توان کمک گرفت تا حدس زد که این درمانجو تا چه اندازه معیارهای DSM 5 برای اختلال وسواسی-اجباری را دارد.

۴- برخلاف آزمون‌های دروغین و آبکی که در مجله‌های سرگرمی غیرعلمی و سایت‌های اینترنتی می‌بینید؛ آزمون‌های روانی علمی با دقت و سخت‌گیری آزمایش می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که روایی و پایایی داشته باشند و بتوانیم به نتایج آن‌ها از دید علمی اعتماد کنیم.

چه آزمون روان‌شناسی قابل اعتماد است و ارزش سنجش دارد؟

هر آزمون روان‌شناسی برای این‌که نتیجه‌ای قابل اعتماد داشته باشد نیازمند سه ویژگی بنیادین است. ۱- پایایی   ۲- روایی   ۳- استانداردسازی

روایی: به این معناست که آزمون باید دقیقا همان چیزی را بسنجد که برای آن ساخته شده است. آزمونی که به نام افسردگی در دسترس درمانگران گذاشته می‌شود باید افسردگی را بسنجد نه این‌که برای سنجش استرس کاربرد داشته باشد و با مقیاس‌های رفتاری استرس همبستگی داشته باشد.

 پایایی: به معنای این است که ابزار تا چه اندازه ثبات دارد. یعنی اگر همان آزمون را بارها و در فاصله‌ی زمانی گوناگون از همان درمانجو بگیریم نمرات به دست آمده همسانی و همخوانی داشته باشد.

استانداردسازی: به معنای به کارگیری برخی استانداردها به منظور قابل مقایسه بون نتایج افراد مختلف است. برخی از پرسش‌نامه‌ها برای کشور یا جامعه‌ای خاص طراحی می‌شوند و برای بهره‌گیری از آن در جامعه‌ای دیگر نیازمند انجام تغییراتی در پرسش‌نامه هستیم. چون ممکن است مسائل فرهنگی این دو جامعه با هم متفاوت باشد.